Stadsarchief De Bazel

Aan de Vijzelstraat in Amsterdam, tussen de Heren- en de Keizersgracht, is tussen 1920 en 1926 het hoofdkantoor gebouwd van de Nederlandsche Handelsmaatschappij (NHM) van architect K.P.C. de Bazel. In 1999 verloor het gebouw zijn bankfunctie door het vertrek van de ABN AMRO bank (de opvolger van de NHM) naar de Zuidas. De Gemeente Amsterdam heeft het pand verworven en bestemd voor het Gemeentearchief Amsterdam. Het gebouw is voor een deel benoemd als (rijks)monument en heeft in zijn geheel een kunsthistorische waarde.

Het doel van dit ontwerp is om ‘De Bazel’ geschikt te maken voor de twee hoofdfuncties van het Gemeentearchief: het bewaren van de originelen en deze toegankelijk maken voor het publiek. Het karakter van het originele gebouw bestond in hoofdlijnen uit drie delen: de centrale hal met de aanverwante representatieve vertrekken, het deel rondom het hoger gelegen lichthof met de besloten bankvertrekken en het onderaardse kluizencomplex, de zogenaamde Safe Deposit, met een eigen toegang vanaf de Keizersgracht. Een reeks verbouwingen, waaronder de ingrijpende renovatie uit 1969, heeft deze oorspronkelijke driedeling geweld aangedaan.

Het programma van het Gemeentearchief kent óók een driedeling: ten eerste een centraal, open publiek gedeelte met studiezalen, tentoonstellingsruimte, boekenwinkel, café en garderobe, ten tweede een gesloten deel voor het opslaan en bewerken van de originelen en ten slotte een onderaards deel met een filmzaal, een schatkamer en een expositiedepot. Door deze analogie te omarmen, ontstond de mogelijkheid het gebouw en het programma elkaar te laten versterken. Zo krijgt ons ontwerp zijn grootste kwaliteit: De Bazel zijn oorspronkelijke ziel teruggeven èn een historisch documentatiecentrum met een bijzondere ruimtelijkheid realiseren.